در داخل دیوارههای جانبی بینی قسمتهای وجود دارد که به آن شاخک بینی گفته میشود، وظیفه این شاخکها گرم، مرطوب و فیلتر کردن هوای تنفسی میباشد. به طور کلی تنفس از راه بینی به دلیل اینکه هوا را فیلتر میکند نسبت به تنفس دهانی ارجحیت دارد. در واقع هوا از طریق شاخکهای بینی تمیز میشود و همچنین تا رسیدن به دمای مناسب گرم شده و قبل از اینکه به ریه ها برسد مرطوب میشود، بنابراین شاخک ها نقش مهمی در سلامت کلی بدن ما ایفا مینمایند. برخی از افراد با مشکل بزرگی شاخک های بینی مواجه هستند، شاخک بینی که مخروط بینی هم نامیده می شود، به استخوان باریک و اسفنجی برآمده از دیواره حفره بینی گفته می شود.
عملکرد شاخک های بینی
شاخک های بینی وظیفه تعدیل جریان هوا در طول تنفس را بر عهده دارند و مانند یک توربین عمل می کنند. شاخک های بینی این امکان را فراهم می کنند که هوای بهتری به دیواره های حفره بینی وارد شود و مجاری همیشه مرطوب باقی بمانند.
ساختار شاخک های بینی
شاخک های تحتانی: شاخک های تحتانی که در تیغه بینی واقع شده اند، بزرگترین و تحتانی ترین استخوان های مخروطی را تشکیل می دهند، دو حفره بینی بواسطه این شاخک ها از هم جدا می شوند.
شاخک های میانی: ما بین شاخک تحتانی و فوقانی را شاخک های میانی تشیکل داده اند.
شاخک های فوقانی: این شاخک بالای دو شاخک دیگر واقع شده است و شاخک کوچکی می باشد.
عوامل زمینه ساز بزرگی شاخک های بینی
پولیپ بینی، انحراف تیغه میانی بینی، تغییرات هورمونی، آلرژی، سرما خوردگی از عوامل زمینه ساز بزرگی شاخک های بینی هستند. در اکثر موارد مشاهده شده است، افرادی که با مشکل انحراف تیغه میانی بینی مواجه هستند، اغلب مشکل بزرگی شاخک های بینی را هم دارند به همین علت می باشد که این افراد با اختلالاتی در تنفس مواجه می باشند.
انواع شاخک های بینی
- شاخکهای فوقانی
- شاخکهای میانی
- شاخکهای تحتانی (این شاخکها بزرگترین و مهم ترین شاخکهای بینی هستند)
شاخک های تحتانی
شلخکهای تحتانی که در دو طرف بینی قرار گرفتهاند و از استخوانهای اسفنجی ساخته شدهاند به لحاظ عملکردی جزء مهمترین شاخکهای بینی هستند. این شاخکها توسط غشاء مخاطی پوشانده میشوند و در ایمنی اولیه همراه سیستم لنفاوی همکاری میکنند.
به علت عفونت سینوسی، آلرژی و نوسانات دمایی محیط ممکن است شاخک های تحتانی ملتهب شوند، اکثر افراد در مقاطعی از زندگی دچار اختلال در عملکرد شاخک تحتانی میشوند.
زمانی که شاخک تحتانی به صورت مکرر دچار التهاب شود میتواند منجر به مشکلات تنفسی مزمن شود که به عنوان هیپرتروفی شاخک یا بزرگ شدن شاخک نیز شناخته میشود.
علائم بزرگ بودن شاخک های بینی
انحراف سپتوم بینی همراه با بزرگ شدن شاخکهای تحتانی بینی میتواند منجر به خونریزی بینی، عفونتهای مزمن سینوسی و سینوزیت مزمن شود.
تیغه میانی بینی دیوارهی نازکی است که از استخوان و غضروف تشکیل شده است و منجر به جدا شدن حفرههای چپ و راست بینی میشود، در صورت انحراف و کج شدن این تیغه، بینی کج شده و جریان هوا در آن کاهش مییابد و منجر به سختی در تنفس، عفونتهای مزمن و سردرد میشود، همچنین منجر به خر و پف، آپنه خواب، بوی بد دهان و دندان نیز خواهد شود. اما یکی دیگر از عوارضی که همراه با انحراف بینی ممکن است به وجود بیاید التهاب شاخک تحتانی میباشد.
برخی از علائمی که همراه با بزرگ شدن شاخک بینی ممکن است به وجود بیایند عبارتند از:
- انسداد بینی
- عفونتی های سینوسی بطور مکرر
- ایجاد اختلالاتی در هنگام تنفس از راه بینی
- خون دماغ شدن غیر طبیعی
- خر و پف
- انحراف سپتوم (تیغه میانی بینی)
تشخیص بزرگ شدن شاخک بینی
اگر به صورت مداوم دچار مشکلات تنفسی و علائم سرما خوردگی میشوید باید به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نمائید. متخصص گوش و حلق و بینی با معاینهی حفرههای بینی ممکن است درخواست آزمایش های بیشتری را داشته باشد.
معاینه توسط اسکوپ با استفاده از دوربین فیبر نوری جهت معاینه نواحی داخلی بینی یکی از روشهای تشخیصی داخل مطب میباشد.
درمان بزرگی شاخکهای بینی
برای درمان بزرگی شاخک های بینی، استفاده از داروهای احتقان بینی، انتی هیستامین ها و استروئید ها بسیار توصیه می شود، در صورتی که با مشکل بزرگی شاخک های بینی مواجه هستید حتما به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نمایید تا درمان های لازم صورت گیرد، در مواقعی که شاخک های بینی بسیار بزرگ بود و نتوان با استفاده از دارو درمانی آن را درمان کرد بهترین گزینه جراحی می باشد تا با استفاده از جراحی شاخک های بینی را کوچک کرد. در برخی از موارد علت بزرگی شاخک های بینی انحراف تیغه میانی بینی می باشد، که در این شرایط برای رفع مشکل باید جراحی انحراف تیغه میانی بینی صورت گیرد.
مانند هر بیماری دیگری درمان بزرگی شاخکهای بینی با توجه به شدت بیماری، حاد یا مزمن بودن و شرایط جسمانی بیمار انجام میشود. گزینههای درمانی جهت بزرگ شدن شاخکهای بینی عبارتند از:
- درمانهای خانگی
- کاهش آلرژنهای محیط منزل (جاروبرقی مرتب فرش، مبلمان، پردهها جهت کاهش گرد و غبار و سایر عوامل تحریک کننده)
- تشکها را با روکش ضد گرد و غبار بپوشانید.
- داخل خانه سیگار نکشید.
- تمام لکه های کپک را با پارچههای مخصوص پاک کنید.
- از فیلترهای تسویه هوا در تمام اتاقها استفاده نمائید.
- دارو درمانی
این داروها را میتوانید با نسخهی پزشک یا با تجویز داروساز مصرف نمائید، برخی از آنها عبارتند از:
- اسپری بینی ضد احتقان
- اسپری بینی آنتی هیستامین
- اسپری بینی استروئیدی
- آلرژی درمانی
توجه داشته باشید مصرف بیش از اندازهی این اسپریها مضر بوده و برخی از آنها بیشتر از ۳ روز تا یک هفته نباید استفاده شوند. استفاده طولانی مدت میتواند منجر به تورم، خونریزی و بدتر شدن علائم شود.
جراحی شاخک های بینی
در مواقعی که درمانهای خانگی و دارو درمانی در درمان بزرگ شدن شاخکهای بینی موثر نباشد درمان جراحی توصیه میشود.
جراحیهایی که جهت بزرگ شدن شاخکهای تحتانی پیشنهاد میشود عبارتند از:
- برداشتن استخوان شاخک تحتانی: در این روش بخشی از استخوان شاخک تحتانی جهت افزایش جریان هوا برداشته میشود. این جراحی روشی بیخطر میباشد اما در صورتی که بافت بیش از حد برداشته شود میتواند منجر به خشک شدن و عدم مرطوب سازی مناسب هوای ورودی شود.
- توربینکتومی نسبی تحتانی: در این جراحی به جای برداشتن استخوان مقداری از بافت نرم اطراف شاخک تحتانی برداشته میشود. برداشتن بیش از حد بافت نیز مانند برداشتن بیش از حد استخوان میتواند منجر به درد و مشکلات تنفسی شود.
- دیاترمی زیر مخاطی: با استفاده از یک سوزن دیاترمی از انرژی گرمایی جهت کوچک کردن بافت نرم در داخل و نزدیک به شاخکهای نرم استفاده میشود. با توجه به اینکه شاخکها نقش مهمی در مرطوب کردن و گرم کردن هوای ورودی دارند بنابراین نباید زیاد برداشته شوند، در عمل جراحی همواره امکان عوارضی مانند برداشته شدن زیاد بافت، خونریزی، عفونت، خشکی داخل حفرهی بینی وجود دارد اما در این روش مشکلات جراحی وجود نداشته و به عنوان یک روش کم تهاجم و موثر در درمان بزرگ شدن شاخک بینی میباشد.
کلام آخر
همان طور که ذکر شد انتخاب بهترین روش درمانی با توجه به شدت بیماری و شرایط جسمانی بیمار و با توجه به نظر پزشک انتخاب خواهد شد.
منابع:
https://www.houstonent.com/blog/large-inferior-turbinate-symptoms-causes-diagnosis-and-treatment
آقای دکتر سلام خسته نباشید. کوچیک کردن شاخک بینی با روش RF روش موثره؟؟ و اینکه بعدش خونریزی داره و احتیاج ب پانسمان هست یا ن؟ چند مدت بعدش شاخک کاهش حجم میده. واینکه شما انجام میدین؟ ممنونم
سلام. موثر است ولی احتمالا کوتاه مدت
سلام خسته نباشید من ۳ماه پیش بینیمو عمل زیبایی وانحراف و اصلاح با غضروف دنده انجام دادم قبلا یکی از شاخکای بینیم متورم بود ک دکتر فرمودن تو عمل کوچیک کردن اما دقیق نمیدونم همین شاخک بوده یا برای حفره مقابل چون از اول عمل تا به الان که سه ماه گذشته متورم بوده و اسپری و دارو موثر نبوده و اصلا تنفس ندارم من آلرژی خارش بینی هم داشتم میخواستم بدونم ایا میشه شاخک رو مجدد با عمل کوچیک کرد ک این مشکل آزار دهنده تنفس حل شه؟ و اگه ممکنه حدود چند وقت بعد عمل اولیه میشه اقدام به عمل مجدد شاخک بینی کرد؟
بهتر است با پزشک خودتان مشاوره داشته باشید که بر اساس جراحی قبلی و وضعیت موجود پاسخگو باشند