بیماری التهابی غدد بزاقی

التهاب غده ی بزاقی، معمولا موجب تورم منتشر کل غده می شود . بیماری التهابی به نام سیالادنیت می باشد که دارای انواع مختلفی می باشد و ممکن است توسط عفونت های ویروسی، عفونت های باکتریایی، بیماری های اتوایمیون یا مواجهه با اشعه یونیزان ایجاد شوند.

سیالادنیت حاد

سیالادنیت حاد ویروسی، اوریون

ارگانیسمهای متعددی به عنوان عامل التهاب های حاد ویروسی غدد بزاقی مشخص شده اند. علل نادر شامل سیتومگالو ویروس، کوکساکی ویروس، ویروس آنفلوانزا و ویروس نقص ایمنی انسانی می باشد. شایع ترین پاتوژن ویروسی، ویروس اوریون می باشد. که ارگانیسم مسئول ایجاد اوریون می باشد و عمدتأ و نه منحصرا در اطفال دیده می شود. هم نام: پارونیت اپیدمیک پاروتیدیت عفونی.

ارگانیسم ایجاد کننده، ویروس اوریون از خانواده پارامیکسو ویروس ها می باشد. ویروس در بزاق پخش می شود و عفونت از طریق قطرات بزاق انتقال می یابد. غدد بزاقی اصلی از طریق خونی درگیر می شوند. دوره کمون ۱۸ (۱۰+-) روز می باشد. پنجاه درصد بیماران سیر خاموش دارند و عفونت، ایمنی در تمام طول عمر می دهد .

بیماری التهابی غدد بزاقی

علائم سیالادنیت حاد

بیمار با تورم حاد منتشر دردناک غدد پاروتید با تورم نرم (گونه های هامستر) مراجعه می کند.

اغلب بیماری با درگیری یک غده ی پاروتید شروع می شود و چند روز بعد تورم غدد لنفاوی گردنی، غده ی پاروتید مقابل و غدد تحت فکی ایجاد می شود. سوراخ های مجرا قرمز و کمی متورم است و ترشحات چرکی نیستند.

معمولا فقط تب خفیفی وجود دارد و نزد به ۳۰٪ بیماران، تب ندارند، عفونت ظرف ۱-۲ هفته بهبودی می یابد.

تشخیص سیالادنیت حاد

تشخیص بر پایه تظاهرات بالینی می باشد. آزمایشات سرولوژی فقط در موارد مشکوک به عمل می آید. افزایش چهار برابر تیتر آنتی بادی ۳-۲ هفته پس از شروع بیماری، تشخیص را تأیید می نماید.

تشخیص افتراقی

افتراق عمدتا از لنفادنیت گردنی و پاروتیدیت حاد چرکی باید بعمل آید. موقعیت های با شیوع کمتر شامل پاروتیدیت مکرر مزمن، عفونت یا آبسه دندانی، سنگ غده بزاقی یا تومور می باشد.

عوارض سیالادنیت حاد

یک آزمایش مایع مغزی نخاعی غیر طبیعی به دنبال مننژیت سروزی، نسبتا شایع است. عوارض جدی تر اما با شیوع کمتر شامل مننگوانسفالیت با نقایص دائمی اعصاب جمجمه ای، ارکیت و لابیرنتیت می باشد. ناشنوایی نیز ممکن است اتفاق بیفتد و در اغلب بیماران یک طرفه می باشد. پانکراس و تخمدان ها نیز ممکن است درگیر باشند.

درمان سیالادنیت حاد

درمان حمایتی، شامل مسکن، افزایش دریافت مایعات و تحریک بزاقی با قطره لیمو و غیره می باشد.

پیشگیری سیالادنیت حاد

بهترین روش پیشگیری، برنامه واکسیناسیون علیه اوریون می باشد (با استفاده مناسب، ۹۹٪ محافظت ایجاد می کند.)

سیالادنیت حاد باکتریال

هم نام: سیالادنیت حاد چرکی

علت و بیماری زایی: این عفونت چرکی در غده ی پاروتید افراد ناتوان و بیماران دهیدراته بیشترین شیوع را دارد . زمانی که غده ی تحت فکی درگیر می شود، علت معمولا انسدادی (سنگ غده بزاقی، دندان مصنوعی نامناسب) یا از منشأ دندانی می باشد. مهم ترین ارگانیسم ایجاد کننده، استافیلوکوک اورئوس می باشد. استرپتوکوک، هموفیلوس و سایر ارگانیسم ها نیز مطرح هستند. نوع تیپیک آن، عفونت صعودی میکروبی در بیماران با کاهش جریان بزاق می باشد. معمولا یک وضعیت کلی مستعد کننده برای سیالادنیت باکتریایی مثل دیابت ملیتوس، ضعف دفاع میزبان یا بهداشت ضعیف دهان و دندان وجود دارد .

علائم سیالادنیت حاد باکترال

بیمار یا تورم منتشر دردناک غده ی درگیر مراجعه می کند. پوست پوشاننده غده ی ممکن است قرمز شده باشد و غده ممکن است بدلیل تجمع چرک، تجمع پیدا کند . دهانه مجاری ترشحی قرمز و متورم می باشد. مایع کدر یا چرک را می توان از دهانه ی غده خارجی کرد یا ممکن است خودبخود تخلیه گردد. ممکن است تریسموس وجود داشته باشد.

تشخیص سیالادنیت حاد باکترال

تشخیص با یافته های قابل لمس تیپیک و ترشح چرکی در بیمارانی با بیماری قبلی مستعد کننده قطعی می شود. ترشح را باید از لحاظ میکروب شناسی بررسی کرد تا حساسیت آنتی بیوتیکی تعیین گردد .

تشخیص افتراقی

عفونت دندانی می تواند یافته های مشابهی ایجاد نماید. علل با شیوع کمتر شامل التهاب کورکی گوش با آبسه ی اطراف گوشی یا لنفادیت می باشد (بویژه در سیالادنیت غده تحت فکی).

درمان سیالادنیت حاد باکترال

عموما بسیار خوب به درمان طبی با آنتی بیوتیک، مسکن (داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی)، هیدراته کردن، تحریک بزاقی و بهداشت خوب دهان پاسخ می دهد. اگر آبسه ایجاد شود، غده ی پاروتید را باید به موازات شاخه های عصب صورتی برش داد .

برای کسب اطلاعات بیشتر به متخصص گوش و حلق و بینی خوب در تهران مراجعه نمایید .