خونریزی از بینی

خونریزی از بینی یک علامت نسبتا شایع و معمولا بی خطر است که ممکن است در بیماری های متعددی دیده شود. با دانستن علل مهم، می توان درمان مناسب را به ویژه در موارد شدید انجام داد.

خون دماغ یکی از شایع ترین اورژانس های گوش و حلق و بینی است و سایر تخصص ها نیز ممکن است در درمان آن شرکت کنند. اگر چه سیر بالینی معمولا بی خطر و علت اغلب پیش پا افتاده و غیر اختصاصی است، خون دماغ ممکن است یک بیماری خطرناک باشد که درمان آن بسیار دشوار است و علتی داشته باشد که قابل علاج نباشد و منجر به مرگ شود. لذا ازمنظر تشخیصی یا درمانی، خون دماغ را نباید بی خطر در نظر گرفت. با توجه به علت شناسی، خون دماغ ممکن است علل موضعی یا عمومی داشته باشد. مهم ترین علل را در دو ویژگی می توان مشاهده کرد، از جمله:
شایع ترین منبع خونریزی، شبکه کیسلباخ است که در بخش قدامی تیغه میانی بینی قرار دارد. مخاط این ناحیه بسیار شکننده و محکم چسبنده به غضروف زیرین است و در نتیجه، مقاومت کمی در برابر استرس مکانیکی یا عملکردی دارد.
همانژیوم مویرگی منبع دیگر خونریزی است که گاه در ۳/۱ قدامی تیغه میانی بینی دیده می شود. به نظر می رسد که این نوع نئوپلاسم آنژیوماتوی خوش خیم به رنگ قرمز تیره و با محدوده مشخص، حاصل آزردگی مکانیکی است.

علل خونریزی از بینی

علل خون دماغ

• رینیت خشک قدامی
• تروما
• جسم خارجی در بینی
• پولیپ های خونریزی دهنده
• تومورهای داخل بینی
• عوامل محیطی
• عوامل عروقی
• عفونت ها
• بیماری های خونی
• اختلالات انعقادی
• وجود برخی از بیماری ها

خونریزی از بینی می تواند علت موضعی یا سیستمیک داشته باشد. علل موضعی شامل: پرخونی مخاطی بدلیل التهاب حاد (رینیت)، آلرژی، خشکی مخاط بینی، افزایش شکنندگی عروق داخل بینی (مثال: تهویه هوا) می باشد. دستکاری های موضعی (با انگشت) نیز می تواند علت خونریزی از بینی، به ویژه در منطقه کسلباخ باشد (منطقه بسیار پر عروق مخاط تیغه بینی در محل اتصال حفره بینی و وستیبول)

سایر علل موضعی احتمالی خونریزی از بینی، اختلالات مادرزادی یا اکتسابی تیغه بینی، مثل خار یا ستیغ تیغه بینی می باشد. در نهایت، خونریزی از بینی می تواند ناشی از سوراخ شدگی تیغه بینی باشد. سوراخ شدگی تیغه بینی می تواند علل متعددی داشته باشد، از جمله: شکستگی تیغه بینی با هماتوم عفونی شده تیغه بینی (آبسه تیغه بینی)، بیماری اتوایمیون (مثال: گرانولوماتوزیس وگنر) یا سپتوپلاستی قبلی که منجر به پارگی مخاطی و نکروز غضروف شده باشد. خونریزی از بینی ممکن است علامتی از یک بیماری زمینه ای سیستمیک باشد.

علاوه بر بیماری های عروقی یا گردش خون، مثال های تیپیک آن شامل انواع مختلف دیاتزهای خونریزی دهنده (مثال: بیماری اسلر)، بیماری های عفونی و اندوکرینوپاتی ها می باشند.

تشخیص خونریزی از بینی

نکته: خونریزی از بینی نیازمند پروتکل اعمال تشخیصی و درمانی همزمان و هماهنگ می باشد. ارزیابی تشخیصی با اندازه گیری فشار خون شروع می شود. بجز در موارد خیلی جزئی، هموگلوبین باید، اندازه گیری شود و اختلال انعقادی با تعیین شمارش پلاکتی، زمان خونریزی، زمان ترومبو پلاستین، زمان ترومر و پلاستین نسبی (PTT) و زمان ترومبین، رد شود.

تشخیص خون دماغ

ابتدا با مراجعه به یک متخصص گوش و حلق و بینی اقدام به شرح حال محل خونریزی می کنند.
تعیین محل منبع خونریزی و مشخص کردن علت آن
خونریزی قدامی، انگشت کردن در بینی، خون دماغ ایدیوپاتیک، رینیت قدامی، بیماری های عفونی
خونریزی خلفی یا میانی، فشار خون بالا، شکستگی ها، تومورها
خونریزی سطحی، زمینه های خونریزی دهنده ، اختلالات انعقادی، بیماری اوسلر و…
اندازه گیری فشار خون و ارزیابی گردش خون
آنالیز انعقاد خون
CT بینی و سینوس های پارانازال مثلا در صورت ظن به تومور
معاینه توسط یک متخصص گوش و حلق و بینی برای رد علل عمومی
مراحل تشخیصی الزامی است و بیمار باید این مراحل را بپیماید در برخی بیماران مشخص کردن محل منبع خونریزی با قاطعیت، کار بسیار دشوار یا حتی ناممکن است. خونریزی از بخش خلفی حفره بینی یا از مه آی میانی و فوقانی، هرگز بی خطر تلقی نمی شود و به ارزیابی و درمان فوری نیاز دارد. منشاء آن ممکن است شریان های قدامی یا خلفی یا شریان اسنفوپالاتین باشد.
شایان ذکر است که بگوییم خونریزی منشاء آن بینی نیست بلکه خون از طریق بینی به بیرون می گریزد. مثلا مربوط به تومورهای نازوفارنکس یا حنجره، هموپتیزی، واریس های خونریزی دهنده بینی و گریز خون بر اثر آسیب به عروق پیرامون جراحی قاعده جمجمه مثلا شریان کاروتید داخلی است.

درمان خون دماغ

اقدامات حمایتی در درمان خونریزی های شدید بینی
جو را آرام نگه دارید.
بیمار در حالت نشسته و خم شده به جلو با دهان باز قرار می گیرد، به گونه ای که خون به جای بلعیده شده، به بیرون بریزد.
کمپرس یخ برپشت گردن و پشت بینی باید قرار داد.
فشار ملایم بر دو پره بینی به مدت چند دقیقه

محل خونریزی

حفره بینی را باید با رینوسکوپی قدامی یا اندوسکوپی پس از برطرف کردن احتقان و بی حسی موضعی مخاط مشاهده کرد. در اغلب بیماران، محل خونریزی در منطقه کسلباخ است.

البته، تعیین منبع خونریزی، زمانی که خونریزی شدیدی از بخش های خلفی حفره بینی که کمتر برای مشاهده در دسترس هستند، وجود داشته باشد، می تواند مشکل باشد.

درمان خونریزی از بینی

اقدامات کلی

شدت خونریزی و خطر آسپیراسیون را می توان قبل از تعیین علت و محل، کاهش داد. نوستریل ها روی تیغه بینی فشار داده می شوند و به بیمار گفته می شود که خونی را که به داخل حلق می رود، قورت ندهد. بیمار در وضعیت نشسته نگه داشته می شود تا جریان خون به سرکم شود و مانع بلعیدن خون گردد. کیسه یخ را می توان روی پشت گردن قرار داد تا سبب انقباض واکنشی عروق گردد. اگر خونریزی شدید باشد، باید از بیمار رگ گیری شود.

کوترنیترات نقرہ

خونریزی خفیف از بینی از منطقه کسلباخ را اغلب می توان با کوتریزاسیون انتخابی موضعی محل خونریزی با نیترات نقره کنترل نمود.

نکته: هرگز نباید مناطق روبروی هم در تیغه بینی را به دلیل خطر سوراخ شدگی تیغه بینی، کوتر کرد.

پاک کردن بینی

در خونریزی شدید از بینی، حفره قدامی بینی را می توان با نوارهای گاز آغشته به پماد یا پک های اسفنجی آماده که در تماس با مایع، حجیم می شوند، پک نمود.

نکته: معمولا باید هر دو حفره بینی را پک نمود تا فشار متقابل کافی ایجاد شود.

پک داخل بینی نباید بیش از ۳-۲ روز در جای خود بماند. کاتترهای بالونی را باید به طور پیشرونده ای از روز دوم، کم باد نمود، و گرنه ممکن است سبب نکروز بافتی غیرقابل برگشت بشود. مراقبت مخاطی طولانی مدت باید پس از خارج کردن پک ها، به عمل آید.

بستن عروقی یا امبولیزاسیون

مهم ترین منبع خونریزی از بخش خلفى جانبی حفره بینی، شریان اسفنو پالاتین (شاخه ای از شریان ماگزیلری) می باشد که می توان آن را تحت کنترل اندوسکوپیک کواگوله یا کلیپس نمود. بستن یا آمبولیزاسیون آنژیوگرافیک تنه شریانی بزرگ تر، ممکن است به عنوان آخرین راه حل مدنظر باشد. وقتی این کار انجام می شود، منبع خونریزی باید به دقت تعیین گردد زیرا پوشش بینی توسط شریان های متعددی تغذیه می شود.

پیشگیری از تکرار خونریزی

علاوه بر درمان های نگهدارنده که در بالا توضیح داده شد، برخی علل خونریزی از بینی نیازمند درمان جراحی می باشند، و پک بینی به تنهایی، فقط ارزش موقتی علامتی دارند.

برای کسب اطلاعات بیشتر به متخصص گوش و حلق و بینی خوب در تهران مراجعه نمایید .