سردرد رینوژنیک

سردرد شایع ترین مشکل سلامتی است، اما می تواند پیچیده تر از آن چیزی باشد که اکثر مردم تصور می کنند. هر سردرد مجموعه ای از علائم خاص خود را دارد که می تواند به دلایل منحصر به فردی رخ دهد و همچنین نیاز به درمان متفاوت دارد. بیش از ۱۵۰ نوع سردرد وجود دارد. اما بیایید روی سردردهای رینوژنیک تمرکز کنیم. این نوع سر درد یک مشکل عمده جسمی است. تشخیص یک توضیح رینوژنیک برای سردرد یا درد صورت خارج از تعاریف کلاسیک سینوزیت مزمن و یا حاد اغلب برای متخصص گوش و حلق و بینی چالش برانگیز است. سردردهای نقطه از نظر بالینی به عنوان ایجاد درد صورت ثانویه به تماس مخاطی از دیواره جانبی بینی تا سپتوم مشخص می شوند. متخصصان گوش و حلق و بینی تعداد زیادی از بیماران مبتلا به سردردهای رینوژنیک را مشاهده می کنند. اکثر بیماران مبتلا به این عارضه را مردان ۳۰-۱۰ ساله تشکیل می دهند.

سردرد رینوژنیک با نام سردرد ناشی از نقاط تماس، سردرد سینونازال و سردرد با منشا بینی شناخته می شود. این نوع سردرد منجر به بروز دردهای شدید در یک نقطه از صورت می شود. ممکن است تشخیص دقیق و درمان این درد سال ها طول بکشد. مصرف آنتی بیوتیک، استفاده از اسپری بینی، مصرف داروهای استروئیدی و شل کننده عضلات، از جمله روش های درمان سردرد رینوژنیک می باشد.

MRI و سی تی اسکن، وجود تومور و یا عفونت سینوسی را نشان نمی دهد و ممکن است به بیمار گفته شود که مبتلا به نوع بد نوروپاتی (آسیب عصبی) می باشد.

معمولا بیماران مبتلا به سردرد رینوژنیک، علائم و نشانه های زیر را تجربه می کنند:

• شروع درد بعد از ابتلا به عفونت دستگاه تنفس فوقانی
• دردهای موضعی در یک نقطه از صورت و یا یک سمت صورت
• درد موضعی در ناحیه گردن، و یا ما بین بینی و چشم که می تواند سایر نواحی را نیز درگیر کند
• درد موضعی در دندان های فوقانی و سقف دهان
• درد شدید در ناحیه صورت
• حساسیت به نور و صدا

سردرد رینوژنیک چیست؟

سردرد رینوژنیک ممکن است دردی در سر و صورت ناشی از نقطه تماس داخل بینی باشد. این سردردها پاتوفیزیولوژی اولیه خود را در بینی با سردرد یا درد صورت در نتیجه رفلکس های عصبی-هومورال پیچیده دارند. رینوسینوزیت حاد با شایع ترین سردرد رینوژنیک همراه است. بیشتر موارد ناشی از عفونت های ویروسی است (تا ۹۸٪) و تنها ۲٪ با سینوزیت باکتریایی عارضه ایجاد می کنند. با این حال، پزشکان، درمان های اولیه سینوزیت را به عنوان یک عفونت باکتریایی حاد با تجویز آنتی بیوتیک درمان می کنند و از این رو در شروع مقاومت نقش دارند. سردرد رینوژنیک اغلب به اشتباه به عنوان بیماری های دیگر مانند میگرن تشخیص داده می شود.

درد رینوژنیک معمولاً یک طرفه، شدید و همراه با علائم رینوژنیک و تقریباً همیشه در میان ناهنجاری ‌های آندوسکوپی و CT است و اغلب در ۳۰ درصد بیماران بدون علامت مشاهده می شود.

علت بروز سردرد رینوژنیک

از لحاظ آناتومی، نقاطی در داخل بینی وجود دارد که در آن نواحی، اعصاب بین دو ساختار به هم فشرده می شوند. درد نیز در همین قسمت ها احساس می شود. بیماران مبتلا به این سردرد، علاوه بر دندان درد، لثه درد و یا حساس شدن سقف دهان، التهاب و برآمدگی اسفنوپالاتین را نیز تجربه می کنند، اما نشانه ای از درگیری عصب اتموئید دیده نمی شود.

ساختار داخلی بینی به گونه ای است که باعث فشرده شدن عصب در تیغه میانی بینی و یا یک سمت بینی (شاخک فوقانی و یا میانی) می شود. تیغه میانی، دیواره ای است که حفره بینی را به دو قسمت چپ و راست تقسیم می کند. این تیغه بایستی کاملا صاف و مستقیم باشد، اما احتمال انحراف آن وجود دارد که می تواند باعث باریک شدن یک سمت بینی شود. در موارد شدید، التهاب مخاط بینی می تواند باعث فرو رفتن دیواره بینی (قسمت فوقانی و میانی شاخک ها) و در نهایت سردرد رینوژنیک شود.

علاوه بر تیغه میانی، اختلالاتی مانند پر شدن شاخک میانی با هوا و یا تغییر موقعیت شاخک ها می تواند می تواند از جمله دلایل بروز سردرد رینوژنیک باشد. شاخک ها ساختارهای داخلی بینی هستند که وظیفه آن ها گرم و مرطوب نگه داشتن هوا هنگام عبور از بینی می باشد.

علائمی که باید به آنها توجه کنید تا بدانید سردرد رینوژنیک دارید یا خیر.

علائم سردرد رینوژنیک می‌تواند مانند هر مشکل دیگری باشد. علائم ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد. آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد یا فشار صورت که هنگام خم شدن به جلو بدتر می شود

• گرفتگی بینی
• آبریزش بینی
• دندان درد در فک بالا
• تب
• سرفه کردن
• ترشحات مایل به زرد یا سبز از بینی
• درد در فک بالا
• سردرد
• فشار یا پری گوش

اگر متوجه ترکیبی از علائم فوق شدید، برای درمان مناسب به پزشک گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.

تشخیص سردرد رینوژنیک

سردرد رینوژنیک اغلب می تواند به اشتباه تشخیص داده شود که می تواند منجر به درمان نامناسب شود، بنابراین برای شناسایی نیاز به تشخیص دقیق است. هنگامی که پزشک شما را به طور کامل معاینه کرد، درمان برای همان شروع خواهد شد. می توان آن را به صورت پزشکی و همچنین جراحی درمان کرد، هر دو درمان کاهش قابل توجهی دارند اگرچه درمان جراحی نتایج بهتری دارد.

یک سابقه پزشکی کامل که شامل علائم مختلف مثل درد صورت، فشار، درد دندان، آنوسمی، تب، سرفه، خستگی، پری گوش یا فشار، برای آندوسکوپی کامل بینی و سی تی اسکن بینی و سینوس ها برای تشخیص اجباری است،

همچنین اینکه آیا مشاوره با متخصص مغز و اعصاب، متخصص آلرژی یا متخصص TMJ انجام شده است یا خیر، و اینکه آیا درمان توسط این متخصصان نتوانسته بر سردرد آنها غلبه کند یا خیر. پس از شرح حال، معاینه کامل گوش و حلق و بینی با لمس سینوس ها برای ایجاد حساسیت ضروری است.

هنگامی که تشخیص قطعی داده شد، یک درمان دارویی تهاجمی نشان داده می شود. فرد جهت ارجاع به متخصص مغز و اعصاب یا متخصص TMJ نیز تشویق می شود. این زمانی است که هیچ مدرک یا سابقه بیماری سینوسی در معاینه یا سی تی اسکن وجود نداشته باشد و به خصوص هیچ ناهنجاری آناتومیکی وجود نداشته باشد. درمان پزشکی شامل بخور، کمپرس سرد و گرم، آنتی بیوتیک در صورت مشخص شدن سینوس ها، شستشو با نمک، مسکن ها، درمان مشکل آلرژی با اسپری بینی استروئیدی، آنتی هیستامین ها و مهارکننده های لکوترین می باشد.

تشخیص سردرد رینوژنیک از طریق زیر امکان پذیر می باشد:

• بررسی توسط متخصص گوش و حلق و بینی
• اندوسکوپی بینی جهت تائید هر گونه مشکل ساختاری
• سی تی اسکن از حفرات سینوس ها جهت تشخیص هر گونه ناهنجاری استخوانی و یا سینوسی
• سی تی اسکن گردن
• MRI، جهت اطمینان از عدم آسیب مغز و نخاع

با توجه به نتایج به دست آمده از تست های سی تی اسکن و اندوسکوپی، تست های تشخیصی دیگری جهت لمس و معاینه نقاط درگیر در سردرد انجام می شود تا مشخص شود که فشار باعث تشدید درد می شود یا خیر.

درمان سردرد رینوژنیک

با توجه به این که سردرد رینوژنیک، یک اختلال ساختاری و آناتومیک است، مصرف قرص و یا استفاده از اسپری بینی کمکی به رفع شکستگی استخوان و یا موارد این چنینی نمی کند.

استفاده از اسپری های بینی به طور موقت به کاهش التهاب غشای مخاطی و یا فشار عصبی کمک می کند. با این حال، با عود التهاب، درد نیز مجدد ظاهر خواهد شد.

جراحی، روشی استاندارد در درمان اختلالات ساختاری است که عامل فشرده شدن اعصاب هستند. جراحی، شامل صاف کردن تیغه میانی می باشد. در برخی موارد، جراحی سینوس نیز توصیه می شود. هدف از درمان، فراهم کردن فضای کافی جهت پیشگیری از وارد آمدن فشار به اعصاب است، آن هم زمانی که مخاط ملتهب شده باشد.

روش های کم تهاجمی مانند تزریق، اثربخشی کوتاه و موقت دارند.

سوالی که اینجا مطرح می شود این است که، چرا با توجه به وجود انحراف در تیغه میانی حتی برای چندین سال، سردرد رینوژنیک اکنون ظاهر می شود؟

پاسخ روشنی برای این سوال وجود ندارد. با این حال می توان گفت عفونت دستگاه تنفسی فوقانی می تواند باعث حساس شدن اعصاب و بروز نوروپاتی شود. در صورت بروز این آسیب، هر گونه مشکل فیزیکی بر فشار وارده بر روی اعصاب تاثیر می گذارد و منجر به بروز درد خواهد شد.

در صورتی که ناهنجاری و اختلال ساختاری وجود نداشته باشد، احتمال ابتلا به سردرد رینوزنیک بسیار کم خواهد بود و مواردی مانند دندان درد، سردرد های میگرن، سردرد خوشه ای و یا سردرد تریجمینال تشخیص داده می شود.

اگر درمان دارویی با شکست مواجه شود، باید قبل از هر نوع جراحی، بررسی طولانی صورت گیرد. ارزیابی توسط یک متخصص مغز و اعصاب و متخصص TMJ برای درمان پزشکی ناموفق باید شامل شود. قبل از جراحی بحث کاملی در مورد خطرات، مزایا و جایگزین ها مورد نیاز است.

سپس می توان برای اصلاح هر یک یا همه انواع آناتومیکی که احساس می شود علت سردرد است، جراحی انجام داد. جراحی آندوسکوپی سینوس، بسیار بحث برانگیز است، به ویژه اگر در یک اسکن CAT هیچ شواهدی از بیماری سینوس وجود نداشته باشد. تکرار CT گاهی اوقات ضروری است زیرا یک CT فقط یک عکس فوری است. اگر واقعاً شواهدی از بیماری سینوسی در CT وجود دارد، نشانه ‌ها قطعی‌ تر هستند و باید به سینوس ‌هایی که درگیر هستند توجه کرد. اگر شواهدی از بیماری سینوسی وجود نداشته باشد، نباید سینوس ها را عمل کرد، مگر اینکه در شرح حال و معاینه شواهدی از رینوسینوزیت وجود داشته باشد.

بنابراین اگر علائمی را تجربه کردید، آنها را نادیده نگیرید و به پزشک مراجعه کنید. هر چه زودتر درمانش کنید بهتر است. با تشخیص و درمان مناسب، برای همیشه از بین خواهد رفت.