اختلالات جمجمه و صورت به وضعیتی اطلاق میشود که طی آن سر و صورت متقارن یا متعادل نباشد. بسیاری از ما تا حدی چهره‌های نامتقارن داریم اما نه در حدی که قابل توجه باشد. با این حال، گاهی اوقات، عدم تقارن میتواند بسیار آشکار و قابل رویت باشد. اختلالات جمجمه و صورت میتواند مادرزادی بوده و در بدو تولد ظاهر شود یا در اثر یک اتفاق، رخ دهد.
انواع اختلالات جمجمه و صورت
اختلالات جمجمه و صورت با اشکال گوناگونی بروز می‌کند که در ادامه به برخی از این اختلالات اشاره خواهیم کرد:
تورتیکولی مادرزادی: تورتیکولی به بیماری اطلاق میشود که در اثر آن، سر و گردن کودک به یک سمت کج شده باشد. این بیماری انواع مختلفی دارد و در کودکان تقریبا شایع است. اگر سر کودک به یک طرف کج شود در صورت پیشروی موجب عدم تقارن صورت نیز خواهد شد. در صورت عدم درمان، این وضعیت میتواند منجر به انحنای ستون فقرات، اسکولیوز و عدم تعادل قابل توجه صورت شود.
شکاف لب و کام: جدایی در لب و کام که ظاهر و عملکرد دهان و بینی را تحت تأثیر قرار می دهد. میتواند موجب اختلال در ظاهر صورت شود.
کرانیوسینوستوز: این عارضه در صورت اتصال زود هنگام درزهای جمجمه نوزاد پیش از کامل شدن رشد مغزی بروز می‌کند که منجر به شکل غیر طبیعی سر و فشار احتمالی به مغز میشود.
میکروزومی همی فاسیال: وضعیتی که در آن بافت‌های یک طرف صورت توسعه نیافته و باعث عدم تقارن صورت و مشکلات چشم، گوش، فک و دهان میشود.
ناهنجاری عروقی: رشد غیر طبیعی متشکل از رگ‌های خونی که میتواند پوست، استخوانها، عضلات و اندام‌های سر و گردن را تحت تاثیر قرار دهد.
پلاژیوسفالی پوزیشنال: صاف شدن پشت یا پهلوی سر ناشی از فشار خارجی، مانند خوابیدن در همان وضعیت، سفت شدن عضلات گردن، یا ترومای هنگام تولد است.
براکی سفالی یا سر پهن: وضعیتی است که جمجمه به طور نامناسب و پهن تر و کوتا‌ه‌تراز اندازه استاندارد است. به گون ای سر بازتر از حد انتظار به نظر می‌رسد و گوش‌ها در این عارضه گاهی بیرون می‌آید.
اسکافوسفالی: نوزاد نارس یا بریچ ممکن است سری دراز داشته باشند. که به دلیل کشیده شدن سر در زمان تولد اتفاق می‌افتد. در این اختلال سر از نمای نیمرخ بلند و باریک به نظر می‌رسد و شقیقه‌ها ممکن است دارای فرورفتگی باشند. بسته به علت ایجاد این عارضه، می‌توان آن را با جراحی درمان کرد.
بیشتر بخوانید: جراحی زیبایی جمجمه سر
دلایل ایجاد اختلالات جمجمه و صورت
تورتیکولی مزمن میتواند به دلیل قرار گرفتن نامناسب جنین در رحم یا کشیدن نامناسب در حین زایمان ایجاد شود.
در دوران نوزادی، جمجمه نوزاد نسبتاً نرم و قابل قالب‌گیری است. این حالت فضای رشد مغز را در دوران کودکی فراهم می‌کند. اما انعطاف‌پذیری جمجمه نوزاد میتواند سر را در برابر ناهنجاری‌ها آسیب‌پذیر کند.
پلاژیوسفالی یا صافی جمجمه با دلایل متعددی اتفاق می‌افتد. با این حال، علت اصلی صاف شدن جمجمه، دراز کشیدن طولانی مدت در یک وضعیت است. مسطح شدن سر یک بیماری نسبتا شایع است که حدود نیمی از نوزادان زیر یک سال را تا حدودی تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از این موارد خود به خود اصلاح میشوند، اما از هر ۲۵ نوزاد، ۱ نوزاد دارای تغییر شکل شدید سر است.
علت اختلالات صورت
مشکلات دندان و فک: در صورت وجود مشکل در دندان‌های فرد، ممکن است بی‌نظمی‌های صورت رخ دهد. فرد در این حالت می توانند از بریس‌ها استفاده کنند تا فک، لب و دندان‌ها را در یک راستا قرار دهند که نتیجه آن تعادل صورت است. گاهی اوقات فک به سادگی رشد نمی‌کند و این میتواند منجر به مشکلات زیادی شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، توانایی فرد را برای صحبت کردن، غذا خوردن، جویدن، گاز گرفتن یا تنفس عادی مختل میشود. عدم تقارن صورت اغلب زمانی رخ می‌دهد که ناهنجاری یا بی‌نظمی در فک وجود داشته باشد. برای رفع ناهنجاری فک انجام جراحی مورد نیاز است. جراحی منجر به چهره متقارن تر و همچنین اصلاح مشکلات جویدن، تنفس و صحبت میشود.
بیشتر بخوانید: جراحی اختلالات جمجمه
میکروزومی نیمه صورت: بیماری است که میتواند منجر به عدم تقارن صورت شود. در این وضعیت تنها یک سمت صورت توسعه نیافته و رشد نمی‌کند. برخی از افراد ممکن است یک مورد خفیف از آن داشته باشند در حالی که برخی دیگر ممکن است عدم تقارن شدید را تجربه کنند. عواملی که همیشه در این بیماری وجود دارند، صرف نظر از شدت آن، شامل رشد نامناسب گوش و فک پایین است. شکاف کام اولین نقص مادرزادی صورت است که میکروزومی همی صورت دومین نقص اصلی مادرزادی صورت است.
جهش رشد: عدم تقارن صورت میتواند در طول جهش رشد و بلوغ رخ دهد. برای مثال، اگر فردی با بالا رفتن سن متوجه شود که فک او دیگر متقارن به نظر نمی‌رسد، میتواند نتیجه رشد سریع‌تر یک طرف فک نسبت به طرف دیگر در زمانی باشد که فرد دچار جهش رشد میشود. این وضعیت را می‌توان از طریق استفاده از رادیوگرافی تشخیص داد.
بیشتر بخوانید: جراحی قاعده جمجمه
شکل نرمال جمجمه و صورت چگونه است؟
شکل معمولی جمجمه معمولاً بیضی یا تخم مرغی شکل است و طول آن حدود ۲۰ درصد بیشتر از عرض آن است. سر یک انسان معمولی ظاهری مدور دارد و همچنین جمجمه باید متقارن باشد، بدون هیچ گونه صافی یا برآمدگی قابل توجهی در هر طرف. با این حال، برخی از تغییرات در شکل جمجمه در میان اقوام و افراد مختلف وجود دارد.
تشخیص اختلالات جمجمه و صورت
برخی از اختلالات جمجمه و صورت بدو تولد آشکار هستند اما برخی دیگر از این ناهنجاری‌ها در چند ماهه اول زندگی نوزاد آشکار نیست و به مرور زمان با بزرگ شدن سر کودک پدیدار میشود. برخی از ناهنجاری‌ها در معاینه بالینی اولیه توسط پزشک قابل تشخیص است اما در برخی موارد دیگر ممکن است پزشک انجام آزمایش MRI یا سی تی اسکن را تجویز کند تا ناهنجاری جمجمه را دقیق‌تر تشخیص دهد.
رشد سر کودکان در سال اول زندگی به سرعت انجام میشود. بنابراین مشکلات ظاهری جمجمه بروز خواهد کرد و قابل مشاهده و درمان است.
بی‌نظمی‌های جمجمه در نوزادان همیشه نشان دهنده یک مشکل اساسی جدی نیست. به عنوان مثال، نوزادی که همیشه به پشت می‌خوابد، ممکن است در پشت جمجمه دچار صافی شود که اغلب یک بی‌نظمی جدی مانند کرانیوسینوستوز را تقلید می‌کند.
به طور کلی، شکل غیرطبیعی سر در نوزادان طبیعی بسیار رایج است. اگر بی نظمی‌های جمجمه بعد از چند هفته اول ادامه پیدا کرد یا شدیدتر شد، بررسی توسط پزشک متخصص انجام میشود.
بیشتر بخوانید: بهترین جراح قاعده جمجمه
درمان اختلالات جمجمه و صورت
تغییر شکل جمجمه با روشهای مختلفی انجام میشود. که هدف آن اصلاح اشکال غیرطبیعی جمجمه ناشی از نقص مادرزادی، ضربه، جراحی یا سایر شرایط است. تغییر شکل جمجمه بسته به شدت و نوع بدشکلی میتواند به صورت جراحی یا بدون جراحی انجام شود. روشهای جراحی شامل برداشتن، اضافه کردن یا تغییر شکل استخوان‌های جمجمه، استفاده از ایمپلنت یا گرافت است. روشهای غیرجراحی شامل استفاده از کلاه ایمنی، هدبند یا دستگاه‌های قالب‌گیری برای تغییر شکل جمجمه در نوزادان یا کودکان خردسال است.
سوالات متداول
نتیجه گیری
اختلالات جمجمه و صورت مجموعه‌ای از مشکلات و نقص‌ها در ساختار و ظاهر جمجمه و صورت هستند. این اختلالات ممکن است در ظاهر، ساختار یا عملکرد ایجاد شود. یا بر اثر عوامل ژنتیکی، فیزیکی، محیطی یا توسعه‌ای ایجاد شوند. اختلالات جمجمه و صورت میتوانند تاثیرات جسمی و روانی جدی بر فرد داشته باشند و نیازمند تشخیص و درمان مناسب هستند.
۰ دیدگاه