سیالوگرافی یا بزاق نگاری یک نوع از آزمایش های رادیوگرافی می باشد که بایستی از غدد بزاقی گرفته شود. بهتر است بدانید مقدار مشخص ماده حاجب را به مجرای ترشحی یک غده مشخص تزریق می نمایند. پس از آن تصویربرداری ها به وسیله امواج ایکس صورت می گیرد. این تصویربرداری را به طور معمول پزشک در صورتی تجویز می نماید که متوجه تومور در غدد و تورم در صورت شود. کسانی که به ماده حاجب و ید حساسیت دارند یا درگیر تیروئید و عفونت هستند باید پیش از انجام تصویربرداری با پزشک مشورت نمایند. این شیوه تصویربرداری دارای عوارضی مثل عفونت پس از تصویربرداری، پارگی مجرا، نشت ماده حاجب در زمان تزریق می باشد. علاوه بر این در افرادی که آلرژی به ید دارند نیز عوارض به چشم می خورد.
در این مقاله قصد داریم به سیالوگرافی بیشتر بپردازیم.
ماده حاجب چیست؟
ماده حاجب در انجام سیالوگرافی بسیار کاربرد دارد. تمایز و مشاهده بافت های مجاور درون بدن مانند استخوان بافت نرم حفره های هوا به میزان جذب اشعه بستگی دارد. این اختلاف در میزان جذب اشعه توسط بافت های متفاوت باعث تغییر در تابش فیلم می شود. همانطور که می دانید اختلاف در میزان جذب اشعه توسط بافت های گوناگون بستگی به ماهیت نوع بافت های جاذب و ضخامت بافت ها دارد. البته لازم به ذکر است بدانید بعضی از بیماری ها تغییراتی در میزان جذب بافت های بیمار نسبت به سالم ایجاد می کنند.
به طور مثال هنگامی که یک سطح مایع در ریه وجود داشته باشد باعث افزایش در میزان جذب اشعه می شود. با در نظر گرفتن همین عامل متخصص می تواند سیالوگرافی تجویز کند.
ماده حاجب جهت انجام سیالوگرافی چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟
همانطور که در قسمت بالا به آن اشاره کردیم حاجب در انجام سیالوگرافی بسیار کاربرد دارد. در ادامه به خصوصیات حاجب بیشتر می پردازیم:
- سریع و آسان تزریق می شود و به صورت کامل به وسیله راه های طبیعی و فیزیولوژیک بدن جذب می شود.
- عدم ایجاد هر گونه تحریک
- کاملا بی ضرر می باشد.
- این مواد باعث ایجاد کنتراست زیاد بین عضو مورد مطالعه از یک سمت و بافت های مجاور از سمت دیگر می شود.
- ماده حاجب باید حتما یکنواخت باشد تا تصویر یکنواخت ایجاد نماید.
- ترکیب آن باید حتما پایدار باشد به گونه ای که از هم جدا نشوند و سم آن ها آزاد نشود. همانطور که می دانید موادی مثل باریم و بد به هیچ عنوان تنها استفاده نمی شوند. باید در ترکیبات از آن ها استفاده شود.
سیالوگرافی چگونه انجام می شود؟
در شیوه سیالوگرافی باید شخص روی تخت بخوابد. پس از آن مدخل مجرای ترشحی را با اسپری لیدوکائین یا گزیلوکایین بی حس می کنند. پس از پیدا کردن مجرا با استفاده از دیلاتور ماده حاجب تزریق می گردد. در مرحله بعد پنبه مخصوص دندانپزشکی روی ناحیه مورد نظر قرار می دهند تا ماده به خوبی جذب شود. سپس تصویربرداری صورت می گیرد. غددی که این آزمایش روی آن انجام می شود شامل بناگوشی، غدد بزاقی، زیر زبانی و تحت فکی می باشد.
سیالوگرافی برای چه بیماری هایی به کار می رود.؟
اغلب پزشکان در مواردی که افراد مشکلات بزاقی داشته باشند سیالوگرافی را به آن ها پیشنهاد می کنند. خوب است بدانید هر فرد سه جفت غدد بزاقی در بدن خود دارد این غدد به طور کلی هستند که عبارتند از پاروتید در گونه ها یا غدد بناگوش، غدد زیر فک پایینی در قسمت کف دهان. البته لازم به ذکر است بدانید صدها غده دیگر در قسمت گلو و دهان وجود دارد. بزاق از راه لوله ای به اسم داکت وارد دهان می شود. اگر مشکلی در غدد بزاقی اتفاق بیفتد نشانه هایی مانند درد، تب، تورم و خشکی دهان را به دنبال دارد.
مشکلات سیالوگرافی غدد بزاقی شامل چه مواردی می شود؟
عغونت باکتریایی غدد بزاقی
به منظور انجام سیالوگرافی باید بدانید این عارضه به طور معمول در غدد پاروتید رخ می دهد. اغلب التهاب غدد بزاقی یک توده بسیار دردناک به همراه ترشحات بد مزه در دهان ایجاد می نماید. توجه داشته باشید این مشکل معمولا در سالمندانی که درگیر بیماری سنگ بزاقی هستند، ایجاد می شود. اگر متخصص در تایم مناسب سیالوگرافی را انجام ندهد امکان دارد عوارضی مثل تب، آبسه و درد شدید به دنبال داشته باشد.
سنگ بزاقی و انجام سیالوگرافی
برای انجام سیالوگرافی باید بدانید که یکی از دلایل تورم غدد بزاقی می باشد که به علت تجمع رسوبات بلوری شده به وجود می آید. بعد از آن جریان بزاق قطع می شود و بزاق نمی تواند از مجاری بزاقی خارج شود. به یاد داشته باشید این کار با درد و تورم همراه می باشد. متخصص گوش و حلق و بینی می تواند این مشکل را به خوبی تشخیص دهد و از عفونت های احتمالی پیشگیری نماید.
عفونت ویروسی غده بزاق
به منظور انجام دقیق سیالوگرافی بهتر است بدانید عفونت هایی مثل اوریون و آنفولانزا موجب تورم در غدد بزاقی می شود. کسانی که درگیر این تورم می باشند پس از سه روز دچار تب و سردرد می شوند. البته ویروس های دیگری مثل ویروس کوکسا، ویروس اچ آی وی، سیتومگال و ویروس ابستین موجب ایجاد این مشکل می شود.
نشانگان شوگرن
لازم به ذکر است بدانید اگر پزشک علائمی را تشخیص داد پس از آن سیالوگرافی را تجویز می نماید. این بیماری در دسته بیماری های خود ایمن مزمن قرار می گیرد. همچنین این مشکل موجب می شود سلول های دستگاه ایمنی به غدد تولید کننده بزاق و رطوبت حمله کنند. این کار باعث می شود دهان فرد خشک شود.
تومورها
یکی از مشکلاتی که به وسیله سیالوگرافی تشخیص داده می شود تومورهایی هستند که در ناحیه گلو و دهان قرار دارند.
رایج ترین تومورها در این ناحیه آندوم پلئوموفیک و غده وارتین می باشد.
کیست ها و انجام سیالوگرافی
معمولا پس از انجام سیالوگرافی متخصص متوجه کیست در شخص می شود. این کیست راه بزاق را به کل مسدود کرده است. معمولا این کیست ها اغلب به دلیل سنگ بزاقی و تومور اتفاق می افتد.
سخن پایانی
هدف از سیالوگرافی ارزیابی درست و مناسب از مجاری بزاقی برای انسداد و التهاب مزمن می باشد. علاوه بر این تصویربرداری پزشکی مثل یک جراحی می باشد که در دل تاریکی های ناشناخته به درمان بیماری های متفاوت کمک کرده است. هدف از تصویربرداری پزشکی چکاپ سالانه باشد.
۰ دیدگاه